Migawka szczelinowa

Migawki szczelinowe są stosowana w aparatach fotograficznych z wymiennymi obiektywami. W języku angielskim nazywane są focal plane shutter, co znaczy dosłownie: migawka w płaszczyźnie ogniskowej. Nazwa wywodzi się z faktu, że migawki te są montowane możliwie najbliżej matrycy światłoczułej lub filmu w aparacie analogowym. Z kolei matryca jest usytuowana prawie dokładnie w płaszczyźnie ogniskowej obiektywu. Polska nazwa odzwierciedla sposób działania migawki a angielska jej położenie w aparacie. Spośród wielu typów migawek, migawka szczelinowa jest chyba najbardziej zaawansowana technicznie. Pozwala na uzyskiwanie bardzo krótkich czasów ekspozycji, do 1/10000s, wprowadza jednak pewne zniekształcenia obrazu dla bardzo szybko poruszających się obiektów, co wyjaśnimy po omówieniu budowy i zasady działania migawki szczelinowej.

Budowa i działanie migawki szczelinowej

Migawka szczelinowa to coś w rodzaju kurtyny złożonej z kilku pasków nachodzących na siebie i zasłaniających matrycę (film). Paski mogą być ustawione poziomo lub pionowo. Najpopularniejsze rozwiązanie to paski poziome. Paski te poruszane są bardzo skomplikowanym mechanizmem sterowanym elektronicznie. Czasy otwarcia migawki realizowane są tak:

Czasy od najdłuższych do około 1/250s -
- wszystkie paski migawki są odsuwane na początku cyklu naświetlania.
- Cała matryca jest wystawiona na działanie światła przez czas ekspozycji ustawiony w aparacie .
- Po upływie zaprogramowanego czasu otwarcia paski przesuwane są tak, że znowu zasłaniają całą matrycę.
Czasy krótsze od 1/250s
- Pierwszy pasek, licząc od góry odsłania kawałek matrycy na czas np. 1/2000s i zasłania ją z powrotem.
- W momencie zasłaniania dostępu do matrycy pierwszym paskiem, drugi pasek odsłania na ten sam czas kawałek matrycy.
- I tak kolejno pasek za paskiem "otwiera" dostęp światła do małego kawałka matrycy.

Obrazuje to schematycznie załączony rysunek, na którym czerwony pasek oznacza miejsce dostępu światła do matrycy, czyli szczelinę w zasłonie, jaką jest migawka. Obrazki od 1 do 8 pokazują stan migawki w kolejnych fazach jej pracy. Nazwa migawka szczelinowa odzwierciedla zasadę jej działania.

Migawka szczelinowa pozwala na uzyskanie bardzo krótkich czasów naświetlania ale z opisu jej działania wynika, że poszczególne kawałki kadru są naświetlane jeden po drugim, z pewnym opóźnieniem. Z tego faktu wynikają dwa wnioski

Czasy otwarcia na tyle krótkie, że matryca naświetlana jest pasek po pasku nie pozwalają robić zdjęć z lampą błyskową. A to dlatego, że błysk lampy trwa rzędu 1 ms (milisekunda=1/1000s) i naświetlony zostanie ten kawałek matrycy, która będzie w odsłonięta w trakcie trwania błysku.
Bardzo szybko poruszające się obiekty zostaną nieco zniekształcone w tym trybie pracy migawki. Rozważmy szybko jadący autobus, prostopadle do osi optycznej obiektywu w naszym aparacie. Obraz górnej jego części zostanie naświetlony najwcześniej a dolna najpóźniej. Prostokątna sylwetka autobus zostanie zdeformowana do równoległoboku.

Podana tu granica 1/250s oddzielająca czasy umownie zwane długimi od krótkich zależy od konstrukcji migawki i oprogramowania danego aparatu. W instrukcji aparatu umieszczona jest informacja o najkrótszym czasie synchronizacji lampy błyskowej. Podany tam czas jest właśnie najkrótszym czasem ekspozycji który realizowany jest poprzez pełne odsłonięcie matrycy. Wówczas bowiem w czasie owej 1/250s, czy innego czasu podanego dla konkretnego modelu, czas trwania błysku "mieści" się całkowicie w okresie, gdy matryca jest cała odsłonięta. W aparatach kompaktowych z migawką elektroniczną też podawany jest często najkrótszy czas synchronizacji z lampą błyskową ale jego uwarunkowania są zupełnie inne niż przy mechanicznych migawkach szczelinowych.

Dla wielu modeli kompaktów czas taki podawany jest "na wyrost", gdyż zdjęcia z lampą wychodzą prawidłowo naświetlone przy czasach znacznie krótszych niż podany w instrukcji jako graniczny. Bardzo łatwo sprawdzić, czy czas synchronizacji lampy jest naprawdę najkrótszym dozwolonym czasem ustawienia ekspozycji. Robimy zdjęcie z lampą błyskową w pomieszczeniu całkowicie zaciemnionym z czasem ekspozycji 2x, czy 4x krótszym od "dozwolonego". Czasy, dla których cały kadr jest oświetlony, są czasami dozwolonymi dla użycia lampy błyskowej.

Używasz Facebooku'a? Kliknij "lubię to", będziesz dostawał informacje o nowościach na naszym serwisie.