Ostrość w lustrzance

Prawidłowo ustawiona ostrość jest warunkiem absolutnie koniecznym dla uzyskania dobrego zdjęcia.

Tę uwagę będziemy powtarzać przy każdej okazji, bo ostrości nie da się poprawić żadnym programem. Najpopularniejsze jest korzystanie z automatycznego ustawiania ostrości, kiedy to wykorzystujemy funkcję aparatu

AUTOFOKUS

W lustrzankach funkcja, zwana też trybem, AUTOFOKUSA jest bardzo rozbudowana i pozwala ustawiać ostrość kilkoma metodami. Pełne wykorzystanie tych metod ustawiania ostrości wymaga zaznajomienia się z podstawowymi elementami służącymi do ustawiania ostrości. Autofokus nie musi działać ze wszystkimi używanymi przez nas obiektywami, a więc opisy będą dotyczyć tylko tych obiektywów, które mają tryb pracy oznaczony AF. Po zamontowaniu obiektywu do aparatu należy

przełącznik (suwak) przy napisach AF - MF przestawić w położenie AF.
- To niby banalna uwaga ale, niestety, zdarza się, że "nie działa" nam autofokus i tracimy kilkanście minut na stwierdznie, że suwak nastawiony na MF, czyli ręczne ustawianie ostrości.

Czujniki ostrości

W lustrzankach jest osobna mała matryca służąca do ustawiania ostrości. Sam czujnik ostrości to wąski pasek pikseli, ułożony poziomo lub pionowo. Ważne jest wiedzieć, że

czujniki ułożone poziomo ustawiają ostrość na krawędziach pionowych.
czujniki ułożone pionowo ustawiają ostrość na krawędziach pionowych.
są też czujniki krzyżowe, mające dwa paski pikseli - poziomy i pionowy.
Z punktu widzenia fotografa mówimy o punktach autofokusa (AF)
- poziomych,
- pionowych
- i krzyżowych.

Dla fotografa ważne jest położenie tych punktów na kadrze, bo to kreśla miejsca, na które będzie nastawiana ostrość. W wizjerze lub na monitorze, w trybie Live View (Podgląd na Żywo) wygląda to tak.
Monitor lustrzanki z polami autofokusa

Widok monitora lustrzanki z polami autofokusa. Pola są oznaczone jako prostokąty.

Ustawione poziomo ustawiają ostrośc wg krawędzi pionowych widocznych w kadrze i przebiegających przez ich obszar.
Ustawione poziomo ustawiają ostrość wg krawędzi pionowych widocznych w kadrze i przebiegających przez ich obszar.
Pole kwadratowe, to pole krzyżowe. Ustawia ostrość wg krawędzi pionowych i poziomych widocznych w kadrze i przebiegających przez to pole.

Krawędzie, według których aparat ustawia ostrość narysowano w postaci czerwonych kresek. Ich położenie nie jest na rysunku symetryczne względem pola autofokusa, gdyż krawędź może być gdziekolwiek w obrębie danego pola. W praktyce, jak podają konstruktorzy aparatów, obszar wykorzystywany do ustawiania ostrości jest nieco większy niż ten zaznaczony na monitorze.

W lustrzankach wysokiej klasy takich punktów jest kilkadziesiąt i wszystkie sa polami krzyżowymi. Do ustawienia ostrości można wybrać jeden, kilka lub wszystkie punkty. Jeżeli wybierzemy więcej niz jeden, to ostrość zostanie ustawiona tak, by była możliwie najlepsza dla wybranych pól. Będzie to coś w rodzaju "średniej" ostrości dla obszaru kadru znajdującego się w obrębie wybranych pól autofokusa.

Warto przypomnieć, że głębia ostrości, a więc przedział odległości dla których widzimy obraz jako ostry, zależy, między innymi, od długości rzeczywistej ogniskowej obiektywu i jest, w przybliżeniu, odwrotnie proporcjonalna do kwadratu ogniskowej.

Innymi słowy - dwa razy dłuższa ogniskowa rzeczywista daje około CZTERY razy mniejszą głębię ostrości.

W prostych kompaktach długości ogniskowych są rzędu 4 mm do 20 mm. W lustrzankach natomiast ogniskowe obiektywów o przystępnej cenie zaczynają się od 30 mm. Łatwo więc zauważyć, że przy fotografowaniu lustrzanką mamy głębię ostrości dużo mniejszą niż przy fotografowaniu kompaktem i problem ustawienia ostrości jest bardzo ważny. Z jednej strony nie mamy tego komfortu, że praktycznie wszystko na zdjęciu jest ostre, ale za to mamy znacznie większe możliwości uzyskiwania efektów specjalnych związanych z rozmyciem obrazu przed i za obiektem naszego zainteresowania.

Operowanie ostrością zdjęcia otrzymywanego za pomocą lustrzanki jest bardzo istotne ze względów artystycznych i tu konstruktorzy aparatów i twórcy programów obsługujących te aparaty przyszli z pomoca fotografom. Możliwości ustawiania ostrości są w lustrzankach bardzo duże ale też wymagają znacznej wiedzy dla ich wykorzystania.

Co warto wiedzieć o ustawianiu ostrości w lustrzance

W nowszych modelach lustrzanek wszystkie pola autofokusa są krzyżowe, czyli ustawiają ostrość dla krawędzi pionowych i poziomych.
W starszych modelach większość pól ustawia ostrość dla krawędzi pionowych.
Pole środkowe jest zawsze polem krzyżówym i ma największą czułość.
Chcąc ustawić ostrość na jeden wybrany obiekt wybieramy do tego celu pole środkowe.
Fotografując krajobraz aktywujemy wszystkie pola ostrości a w przypadku obiektywu typu zoom ustawiamy najkrótszą ogniskową, bo daje ona największy kąt widzenia.
Funkcja autofokusa działa tylko dla obiektywów o maksymalnym otworze przysłony (najmniejszej liczbie f) podanej w instrukcji dla danego aparatu. Innymi słowy, wartość f musi spełniać warunek f<=f(graniczne), gdzie f(graniczne) to wartość przysłony podana w instrukcji aparatu jako granica czułości autofokusa.
- Nie aktualna wartość przysłony ustawiona dla danego zdjęcia a wartość maksymalnego otworu, ta wygrawerowana na obiektywie decyduje o tym, czy autofokus działa dla danego obiektywu.
Ostrość jest ustawiana przy największej jasności (największym otworze przysłony, który odpowiada najmniejszej wartości f)
- Dopiero w momencie robienia zdjęcia przysłona ustawia się tak, jak wyznaczył to program pomiaru ekspozycji.
Aparat ustawia ostrość w czasie, gdy spust migawki jest wciśnięty do połowy.
- W trybie Live View może trwać to nawet około 1 sekundy
- Jeżeli od razu naciśniemy spust migawki do końca, to zdjęcie zostanie wykonane i tak dopiero po ustawieniu ostrości.
Jeżeli aparat nie zdoła ustawić ostrości, to zdjęcie nie zostanie wykonane.

Wybierając pole krzyżowe, punkt 4., do ustawienia ostrości, możemy jego położenie w kadrze przesuwać w dowolny sposób. A więc wybranie środkowego pola do ustawienia ostrości nie oznacza, że ostrość zostanie ustawiona dla obieków w środku kadru.

Omówiliśmy najprostszy tryb ustawiania ostrości

Jedno zdjęcie obiektu nieruchomego

Lustrzanka pozwala na znacznie bardziej zaawansowane ustawianie ostrości, np. przy fotografowaniu poruszających się obiektów. Taką sytuację opiszemy w kolejnych paragrafach naszego Fotoporadnika.

Używasz Facebooku'a? Kliknij "lubię to", będziesz dostawał informacje o nowościach na naszym serwisie.